Phát hiện và điều trị sớm bệnh võng mạc tiểu đường để tránh mất thị giác

Bệnh võng mạc tiểu đường là nguyên nhân lớn gây mất thị giác

Bệnh võng mạc tiểu đường – một trong ba biến chứng lớn của bệnh tiểu đường, là nguyên nhân lớn thứ hai gây mất thị giác ở Nhật Bản. Theo “Nghiên cứu Hisayama” và “Nghiên cứu Funagata” được thực hiện tại Nhật Bản, tỷ lệ mắc bệnh võng mạc tiểu đường ở bệnh nhân tiểu đường là 15.0 đến 23.0%. Người ta cũng cho biết rằng những người mắc bệnh võng mạc tiểu đường thường là khi kiểm soát đường huyết (HbA1c) không tốt và đã bị bệnh tiểu đường trong một thời gian dài. Hơn 40% bệnh nhân tiểu đường sẽ bị bệnh võng mạc tiểu đường nếu HbA1c từ 8% trở lên và thời gian mắc bệnh tiểu đường là 10 năm.

Bệnh võng mạc tiểu đường từ lâu đã là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị giác. Gần đây, các phương pháp điều trị khác nhau đã được nghiên cứu và thực hiện với mục đích có thể giúp bệnh nhân không bị mất thị giác. Tuy nhiên, với sự gia tăng nhanh chóng của số bệnh nhân tiểu đường, bệnh nhân mắc bệnh võng mạc cũng có xu hướng tăng lên, do đó bệnh tiểu đường vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị giác.

Bệnh võng mạc tiểu đường là một bệnh xảy ra khi các mạch máu của võng mạc bị tổn thương hoặc bị tắc nghẽn do tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài. Ở giai đoạn đầu của bệnh võng mạc thường không có sự thay đổi hay bất thường nào dễ nhận thấy, tuy nhiên khi để bệnh tiến triển một thời gian mà không can thiệp, các hiện tượng như “nhìn mờ”, “nhìn thấy mọi vật bị biến dạng”, “có một vài phần không thể nhìn thấy” sẽ xuất hiện.

Các giai đoạn tiến triển của bệnh võng mạc tiểu đường

Bệnh võng mạc tiểu đường tiến triển với các giai đoạn “bệnh võng mạc giai đoạn nền” → “bệnh võng mạc tiền tăng sinh” → “bệnh võng mạc tăng sinh”. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn bệnh võng mạc tiền tăng sinh, do sự lặp lại của tình trạng tổn thương mạch máu, thành mạch máu trở nên dày hơn, mạch máu bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn (tắc nghẽn mạch máu) và các tổn thương mạch máu tiếp tục tiến triển. Các tế bào ở những khu vực có lưu lượng máu không tốt bị biến đổi và tình trạng bạch biến mềm trông giống như những đốm nhỏ sẽ xuất hiện.

Khi tiến triển đến giai đoạn bệnh võng mạc tăng sinh, các mạch máu mới (tân mạch) kéo dài từ võng mạc về phía thủy tinh thể, nếu mạch máu này bị vỡ, tình trạng xuất huyết thủy tinh thể sẽ xảy ra. Ngoài ra, các thành phần máu từ các tân mạch rò rỉ ra ngoài và tạo màng (màng tăng sinh) trên bề mặt của võng mạc. Do màng tăng sinh sẽ tăng độ bám dính của thủy tinh thể và võng mạc nên dễ xảy ra tình trạng bong võng mạc.

Khi bất thường xuất hiện ở hố trung tâm của hoàng điểm, ở bất kỳ giai đoạn nào, các triệu chứng như suy giảm thị lực nhẹ, nhìn thấy mọi vật bị biến dạng, đục dịch kính, tầm nhìn không rõ có thể xuất hiện. Khi các triệu chứng trở nên nặng hơn, tần suất của các triệu chứng này cũng tăng lên.

Nên khám mắt mỗi năm một lần ngay cả khi không có gì bất thường

Những người đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường cần đi khám mắt ít nhất một lần một năm ngay cả khi không có gì bất thường. Trong kiểm tra mắt, mọi người sẽ nhận được các kiểm tra như “kiểm tra đáy mắt” để kiểm tra tình trạng bên trong (đáy mắt) của mắt, “kiểm tra OCT” để kiểm tra kỹ tình trạng của mặt cắt ngang của tế bào đáy mắt và “kiểm tra độ tương phản” thực hiện tiêm chất cản quang từ cánh tay và kiểm tra sự bất thường của mạch máu.

Gần đây, kiểm tra bằng “OCT” (chụp cắt lớp kết hợp quang học) đang ngày càng trở nên phổ biến. Đây là một loại kiểm tra giúp kiểm tra sự bất thường của hoàng điểm, chẳng hạn như chứng phù hoàng điểm kết hợp với biến chứng bệnh võng mạc tiểu đường. Vì đây là một loại kiểm tra không sử dụng chất cản quang, nên gần như không gây ảnh hưởng đến cơ thể bệnh nhân.

Việc điều trị bằng thuốc kháng VEGF đang phổ biến

Cơ sở của điều trị bệnh võng mạc tiểu đường là kiểm soát tốt đường huyết. Nếu bệnh nhân duy trì chỉ số HbA1c ở mức dưới 7.0% đồng thời tích cực điều trị tăng huyết áp và rối loạn lipid máu thì có thể ngăn chặn sự tiến triển bệnh võng mạc giai đoạn nền.

Nếu bệnh võng mạc tiến triển đến giai đoạn bệnh võng mạc tiền tăng sinh và bệnh võng mạc tăng sinh, bệnh nhân cần kết hợp điều trị nhãn khoa cùng với kiểm soát đường huyết. Ngoài ra bệnh nhân có thể được điều trị bằng phương pháp laser quang đông. Phương pháp laser quang đông là liệu pháp chiếu ánh sáng laser từ đồng tử về phía võng mạc bị thiếu máu và quang đông võng mạc với năng lượng đó. Phần đã quang đông sẽ làm giảm nhu cầu máu và vì vậy có thể ngăn chặn các tân mạch phát triển ở đó. Với phương pháp điều trị nhằm mục đích ngăn ngừa suy giảm thị lực và hoàng điểm bị tổn thương bởi các tân mạch, võng mạc sẽ không trở lại tình trạng ban đầu.

Trong các trường hợp bệnh nhân bị xuất huyết thủy tinh thể và bong võng mạc, phẫu thuật thủy tinh thể được thực hiện để loại bỏ tình trạng xuất huyết và điều trị võng mạc bị bong ra. Sau đó, tiến hành laser quang đông võng mạc.

Gần đây, phương pháp điều trị bằng thuốc kháng VEGF đã được áp dụng rộng rãi. Tình trạng phù hoàng điểm – nguyên nhân gây giảm thị lực là tình trạng xảy ra bởi sự tăng sinh và tăng trưởng của các mạch máu mới (tân mạch) dưới võng mạc và các thành phần máu rò rỉ từ mao mạch trong võng mạc.

Phù hoàng điểm do tiểu đường cùng với bệnh võng mạc tiểu đường có liên quan đến một chất gọi là VEGF (yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu). Do đó, để điều trị tình trạng này, tiến hành tiêm thuốc ức chế chức năng của VEGF vào mắt. Bằng cách đó, có thể ức chế tình trạng rò rỉ các thành phần mạch máu và tân mạch.

Nguyên nhân lớn nhất của rối loạn thị lực và mất thị giác là do không kiểm tra mắt định kỳ

Theo nghiên cứu của Đại học Nova Đông Nam, Hoa Kỳ, nguyên nhân chính gây ra chứng rối loạn thị lực và mất thị giác do bệnh võng mạc tiểu đường là bệnh nhân không kiểm tra mắt định kỳ và không điều trị đúng cách. Việc thiếu tiếp cận với các dịch vụ y tế đã làm tăng tình trạng suy giảm thị lực và mất thị giác trên toàn thế giới.

“Bệnh võng mạc tiểu đường không có triệu chứng cơ năng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Thật không may, đây là nguyên nhân của việc chậm trễ trong điều trị. Những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường nên đi kiểm tra mắt ít nhất 1 năm 1 lần”, Janet Leisha, Bác sĩ nhãn khoa tại Đại học Nova Đông Nam, Hoa Kỳ cho biết.

Janet Leisha nhấn mạnh rằng “Nếu cảm thấy những bất thường về mắt thì bệnh nhân cần được điều trị bởi bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức. Nhân viên y tế như bác sĩ, bác sĩ nhãn khoa, y tá và chuyên gia dinh dưỡng có liên quan đến chăm sóc y tế bệnh tiểu đường phải hợp tác chặt chẽ để cải thiện kiểm soát lượng đường trong máu của bệnh nhân”.

Bệnh võng mạc tiểu đường được kiểm tra bằng phương pháp “chăm sóc y tế từ xa”. Bệnh nhân có thể khám mắt bất cứ lúc nào

Điều quan trọng nhất để ngăn ngừa mất thị giác do bệnh võng mạc tiểu đường là phát hiện và điều trị sớm, nhưng theo thống kê tỷ lệ bệnh nhân tiểu đường ở Mỹ được kiểm tra nhãn khoa thường xuyên ít hơn 65%.

Sự liên kết giữa bệnh tiểu đường và bác sĩ nhãn khoa đã được cải thiện ở nhiều khu vực, tuy nhiên một số bệnh nhân vẫn gặp rắc rối khi điều trị tại một số cơ sở y tế, và có những trường hợp giao thông đi lại không thuận tiện vì cơ sở y tế quá xa. Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn trong việc sắp xếp thời gian để thực hiện kiểm tra.

Chính vì những trường hợp này, nghiên cứu về phương pháp “chăm sóc y tế từ xa” đang được tiến hành ở Hoa Kỳ với mục đích để hỗ trợ điều trị bệnh võng mạc tiểu đường. Hệ thống Y tế Đại học Michigan đã phát triển thiết bị kiểm tra sàng lọc nhỏ, tiến hành các thí nghiệm trong đó thực hiện kiểm tra mắt bởi bác sĩ tại phòng khám nội khoa thông qua Internet.

Hình ảnh võng mạc của bệnh nhân chụp tại phòng khám của bác sĩ bằng camera võng mạc không mở rộng được truyền và lưu trữ trên dịch vụ cloud-based của mạng Internet cùng với thông tin cá nhân của bệnh nhân. Đó là một cơ chế để các bác sĩ nhãn khoa chuyên về bệnh tiểu đường đưa ra chẩn đoán ban đầu dựa trên hình ảnh của bệnh nhân và đánh giá xem có cần kiểm tra chính xác hơn không.

“Số người mắc bệnh tiểu đường ngày càng tăng, và sự hợp tác trơn tru giữa bác sĩ đang điều trị cho bệnh nhân và bác sĩ nhãn khoa là rất cần thiết. “Chương trình sàng lọc bệnh tiểu đường từ xa” giúp giảm đáng kể số lượng bệnh nhân bị mất thị giác do bệnh võng mạc tiểu đường”, Maria Woodward, Trung tâm Mắt Kellogg, Đại học Michigan cho biết.

Trong một nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Michigan ở 97 bệnh nhân tiểu đường, chỉ có 3% bệnh nhân biết về “chăm sóc y tế từ xa”, nhưng sau khi nhận được lời giải thích, 69% bệnh nhân hiểu và cảm thấy thuận tiện khi có thể kiểm tra mắt bất cứ lúc nào.

“Bệnh tiểu đường là căn bệnh có thời gian mắc bệnh kéo dài, mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân rất quan trọng. Khi chăm sóc y tế từ xa được thực hiện, chúng tôi hy vọng rằng các bác sĩ và bệnh nhân có thể có mối quan hệ tốt hơn”, ông Woodward nói.

Bạn đang xem bài viết: Phát hiện và điều trị sớm bệnh võng mạc tiểu đường để tránh mất thị giác tại Chuyên mục Biến chứng

https://kienthuctieuduong.vn/
(Nguồn: Viện nghiên cứu thông tin y tế và sức khoẻ Nhật Bản)