‘Sinh khó do kẹt vai’: biến chứng đáng sợ ở thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose

Cỡ chữ:
A A
Thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose và thai nhi quá lớn là yếu tố nguy cơ của chứng sinh khó do kẹt vai. Vậy sinh khó do kẹt vai là gì? Cần có phương pháp xử lý như thế nào trong trường hợp này?

1. Cơ chế phát sinh

Sinh khó do kẹt vai là tình trạng đầu của thai nhi đã đi qua được âm đạo nhưng vai vẫn bị kẹt trong khung xương chậu của mẹ. Thai phụ bị tiểu đường dễ gặp tình trạng sinh khó do kẹt vai là do có sự khác biệt trong hình dạng cơ thể của trẻ. Hay nói cách khác, trong trường hợp bệnh tiểu đường, giá trị của chu vi vai rất to so với đầu và đặc biệt ở trẻ có cân nặng từ 4.000g trở lên, chu vi vai lớn đáng kể, gây tình trạng sinh khó do kẹt vai.  

'Sinh khó do kẹt vai': biến chứng đáng sợ ở thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose
‘Sinh khó do kẹt vai’: biến chứng đáng sợ ở thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose cần được xử lý như thế nào?

2. Tần suất

Tần suất xảy ra tình trạng sinh khó do kẹt vai trong trường hợp thai phụ sinh thường là từ 0.2~2.1%, trường hợp thai phụ bị tiểu đường là 3.2% (50/1.539) có sự khác biệt đáng kể với trường hợp thai phụ không bị tiểu đường là 0.5% (406/ 73.984). Ngoài ra, nguy cơ sinh khó do kẹt vai ở thai phụ bị tiểu đường so với thai phụ không bị tiểu đường tăng 2.6 lần nếu cân nặng của trẻ <4.000g và tăng 3.6 lần nếu cân nặng của trẻ ≥4.000g. Tần suất sinh khó do kẹt vai theo thống kê quy mô lớn ở thai phụ có trẻ nặng ≥3.500 g là 3.55% (6.238/ 175.886), tần suất này sẽ tăng cao khi cân nặng của trẻ tăng và ở thai phụ bị tiểu đường, tần suất này luôn cao. Bên cạnh đó, điều quan trọng là phải nhớ rằng khoảng 40~50% trường hợp sinh khó do kẹt vai là xảy ra ở trẻ em dưới 4.000 g. 

Tình trạng Tần suất xảy ra tình trạng sinh khó do kẹt vai
Thai phụ sinh thường 0.2~2.1%
Thai phụ bị tiểu đường  3.2% 
Thai phụ bị tiểu đường + cân nặng của bé <4.000 g 3.2 x 2.6 = 8.32%
Thai phụ bị tiểu đường + cân nặng của bé ≥4.000g 3.2 x 3.6 =11.52%
Cân nặng của trẻ ≥ 3.500 g  3.55%

3. Các yếu tố nguy cơ của tình trạng sinh khó do kẹt vai

Các yếu tố nguy cơ trước khi sinh bao gồm:

+ Thai nhi quá lớn

+ Thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose

+ Thai phụ béo phì

+ Thai phụ tăng cân quá mức

+ Sinh muộn, quá ngày so với ngày dự sinh

+ Mang thai khi cao tuổi

+ Đã từng có tiền sử bị sinh khó do kẹt vai

+ Tiền sử gia đình sinh trẻ quá lớn

+ Khung xương chậu mỏng, khung xương chậu hẹp, khung xương chậu bị biến dạng

Những yếu tố nguy cơ trong khi sinh bao gồm:

+ Chuyển dạ giai đoạn 2 kéo dài

+ Thai phụ sử dụng chất kích thích chuyển dạ

+ Sử dụng các công cụ hỗ trợ khi sinh như kẹp hoặc máy hút để đưa trẻ ra ngoài qua đường âm đạo.

Trong số đó, cần chú ý đặc biệt các vấn đề: trẻ quá lớn có cân nặng 4.000 g trở lên (OR= 16.1; 95% CI 13.2~19.6, P <0.001), chuyển dạ giai đoạn 2 (OR= 2.4, 95%CI 1.5~3.7, P <0.001), tiểu đường (OR= 1.8; 95% CI 1.4~2.3, P <0.001).  

4. Biến chứng ở mẹ và bé trong trường hợp sinh khó do kẹt vai

Các biến chứng xảy ra với người mẹ bao gồm: 

+ Rách/vỡ tử cung, âm đạo, cổ tử cung, niệu đạo

+ Xuất huyết, băng huyết sau sinh.

+ Rách tầng sinh môn.

+Tổn thương vùng xương chậu.

Các biến chứng xảy ra với em bé bao gồm:

+ Tổn thương dây thần kinh vai, cánh tay, bàn tay. 

+ Nứt gãy xương đòn gánh.

+ Gãy và trật khớp xương cánh tay.

+ Thiếu oxy lên não, tổn thương não.

'Sinh khó do kẹt vai': biến chứng đáng sợ ở thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose 1
Biến chứng ở mẹ và bé trong trường hợp sinh khó do kẹt vai là gì?

5. Đối phó với tình trạng sinh khó do kẹt vai

Khi phát hiện tình huống trẻ bị kẹt vai, các bác sĩ sẽ tìm cách xử lý và đưa bé ra ngoài nhanh nhất có thể. Điều quan trọng là các bác sĩ phải được đào tạo để có thể thực hiện xử lý kịp thời, hiệu quả.  

(1) Trước tiên, bác sĩ cần bình tĩnh gọi giúp đỡ từ đồng nghiệp: bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ gây mê, bác sĩ nhi khoa, y tá, nữ hộ sinh…

(2) Tầng sinh môn

 Cân nhắc cần thiết cắt rộng tầng sinh môn hay không (nếu tầng sinh môn rộng thì không cần cắt thêm, nếu chật cần cắt rộng).

(3) Thủ thuật McRobert

Nâng chân sản phụ lên sát ngực và gập gối, đây là thủ thuật dễ làm, an toàn và hiệu quả nhằm tăng đường kính trước sau của khung chậu. Mc Robert đạt hiệu quả trong khoảng 40% các trường hợp sinh khó do kẹt vai.

(4) Đẩy trên xương mu

Mục đích là đẩy vai trước xuống dưới xương mu, sử dụng mu lòng bàn tay và hướng về phía đầu thai nhi so với mặt phẳng ngang 450.

(5) Các thủ thuật trong âm đạo

+ Thủ thuật Rubin: Đưa bàn tay hay hai ngón tay vào sau xương vai trước và đẩy về hướng ngực thai nhi để vai có thể lọt qua đường kính chéo hay có thể làm giảm đường kính lưỡng mỏm vai.

+ Thủ thuật Woods Screw: Đưa tay từ phía bụng của em bé đến gần vai sau của thai nhi và xoay nhẹ bằng cả hai tay.  

+ Thủ thuật Reverse Woods Screw: Đưa bàn tay hay hai ngón tay vào phía trước của vai sau và đẩy xoay kiểu nút chai để vai sau thành vai trước.

+ Thủ thuật kéo tay sau: Đưa tay vào nắm lấy khuỷu tay sau của thai nhi rồi nhẹ nhàng kéo qua mặt, ngực ra ngoài

(6) Cân nhắc các thủ thuật khác

+ Xoay tư thế sản phụ quỳ hai tay và 2 đầu gối 

+ Thủ thuật Zavanelli: Đẩy đầu thai nhi lên và mổ lấy thai.

+ Cắt xương mu: Dùng dao mổ cắt qua sụn của khớp xương mu.

Sinh khó do kẹt vai được định nghĩa là “tình trạng xảy ra khi đầu của thai nhi đã đi qua được âm đạo nhưng vai vẫn bị kẹt trong khung xương chậu của mẹ” và khi gặp tình trạng này nhất định phải cần một số kỹ thuật sản khoa để hỗ trợ việc sinh. Tình trạng này có thể gây nhiều nguy cơ rủi ro cho mẹ và bé như gãy xương đòn, liệt dây thần kinh cánh tay, rách tầng sinh môn nghiêm trọng…Một số thao tác được thực hiện có thể kể đến như: bác sĩ ấn hai đùi của người mẹ vào bụng, sau đó tác dụng một lực lên phần xương mu của người mẹ, cắt nới rộng tầng sinh môn, và điều chỉnh phần vai của trẻ khi trẻ vẫn còn trong bụng mẹ rồi thao tác đưa bé ra ngoài. Điều quan trọng là thu thập người và thực hiện các thủ tục nội nhãn như rạch tầng sinh môn, vị trí McRoberts, nén xương mu, phương pháp Rubin, phương pháp Vít rừng, Phương pháp trục vít ngược và quy trình bóc tách sau chi trên. 

Bạn đang xem bài viết:Sinh khó do kẹt vai’: biến chứng đáng sợ ở thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose” tại Chuyên mục:Tiểu đường thai kỳ“.

https://kienthuctieuduong.vn/

Chia sẻ
Bài viết liên quan
Những biến chứng thai kỳ khi phụ nữ bị tiểu đường mang thai
Thai phụ bị tiểu đường thai kỳ phải chú ý và tìm hiểu kỹ...
Các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ và tiểu đường tuýp 2 ở phụ nữ
Thời kỳ mang thai ở phụ nữ là giai đoạn nhạy cảm, cơ thể...
Thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose sinh ở tuần bao nhiêu thì tốt?
Thời điểm sinh đối với thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose nên...
Những điều đặc biệt lưu ý về tiểu đường thai kỳ tuần 36
Ở giai đoạn mang thai cuối trước khi sinh, thai phụ mắc tiểu đường...
Mối quan hệ giữa chế độ dinh dưỡng thời kỳ sơ sinh và bệnh béo phì, tiểu đường tuýp 2
Chế độ dinh dưỡng của trẻ sơ sinh có ảnh hưởng đến béo phì...
Những thay đổi trong tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tiểu đường thai kỳ
Khi phụ nữ mang thai, không thể sử dụng tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh...
Những biến chứng thai kỳ khi phụ nữ bị tiểu đường mang thai
Các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ và tiểu đường tuýp 2 ở phụ nữ
Thai phụ bị rối loạn chuyển hóa glucose sinh ở tuần bao nhiêu thì tốt?
Những điều đặc biệt lưu ý về tiểu đường thai kỳ tuần 36
Mối quan hệ giữa chế độ dinh dưỡng thời kỳ sơ sinh và bệnh béo phì, tiểu đường tuýp 2
Những thay đổi trong tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tiểu đường thai kỳ