Bệnh tiểu đường và nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
Danh mục nội dung
- 1. Bệnh nhân tiểu đường dễ bị nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
- 2. Tại sao xơ vữa động mạch dễ xảy ra khi bị bệnh tiểu đường?
- 3. Triệu chứng, dấu hiệu khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
- 4. Điều trị các bệnh thúc đẩy xơ vữa động mạch tiến triển
- 5. Những phương pháp có thể thực hiện trong cuộc sống hàng ngày để phòng ngừa khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
- 6. Chế độ ăn uống, tập luyện và thuốc giúp máu tuần hoàn tốt hơn
1. Bệnh nhân tiểu đường dễ bị nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
Nhồi máu não và nhồi máu cơ tim là những bệnh nguy hiểm thường đột nhiên xảy ra và có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân. Và dù nếu tính mạng bệnh nhân bị nhồi máu não, nhồi máu cơ tim có thể được cứu sống thì cũng để lại di chứng như bệnh nhân bị tê liệt phải nằm liệt giường.
Tại Hoa Kỳ, gần 70% bệnh nhân tiểu đường chết vì những căn bệnh này. Tỷ lệ mắc bệnh nhồi máu não và nhồi máu cơ tim của người Nhật Bản trước đây vốn thấp hơn người phương Tây thì trong những năm gần đây đang gia tăng nhanh chóng cùng với sự thay đổi của môi trường sống. Và những người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ mắc các bệnh này cao gấp 2~3 lần so với những người không mắc bệnh tiểu đường. Trên thực tế, khoảng một nửa số những người bị nhồi máu não, khoảng một phần ba những người bị nhồi máu cơ tim là bị bệnh tiểu đường.
“Xơ vữa động mạch tiến triển sẽ dẫn đến nhồi máu não, nhồi máu cơ tim”
Về lý do tại sao những người mắc bệnh tiểu đường thường dễ bị các bệnh này đó là bởi nhồi máu não và nhồi máu cơ tim đều là những bệnh xảy ra khi lưu lượng máu không tốt do tình trạng xơ vữa động mạch và bệnh tiểu đường là nguyên nhân đẩy nhanh sự tiến triển của tình trạng xơ vữa động mạch .
Khi xơ vữa động mạch tiến triển, không gian máu lưu thông trở nên nhỏ hẹp hơn, huyết khối (máu tích tụ trong mạch máu) sẽ dễ hình thành hơn. Khi lưu lượng máu bị cản trở do huyết khối, các tế bào sẽ không thể nhận được oxy và chất dinh dưỡng, do đó tế bào sẽ chết sớm. Đây là tình trạng “nghẽn mạch”.
Tế bào của não và tim sẽ không được tái sinh. Hoạt động hỗ trợ tế bào chết do tắc nghẽn mạch máu không được phục hồi và vẫn còn các di chứng.
Bài viết hữu ích liên quan:
2. Tại sao xơ vữa động mạch dễ xảy ra khi bị bệnh tiểu đường?
Tại sao xơ vữa động mạch dễ xảy ra khi bị bệnh tiểu đường? Nếu nhìn vào mặt cắt ngang của động mạch, động mạch bao gồm 3 lớp: màng trong, màng giữa và màng ngoài. Một nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch là do có một lượng lớn cholesterol được đưa vào màng bên trong động mạch.
Bởi vì cholesterol là dầu nên không hòa tan trong nước. Do đó, trong máu, protein hòa tan trong nước sẽ bao bọc cholesterol và trở thành “lipoprotein”. Khi đường huyết tăng cao, lipoprotein này bị oxy hóa và biến đổi khi bị liên kết với glucose. Các lipoprotein biến đổi hình thành các khối gọi là các mảng bám tích tụ trong màng trong của mạch máu. Bởi vì điều này, bệnh tiểu đường là nguyên nhân khiến tình trạng xơ vữa động mạch tiến triển ngay cả khi cholesterol không quá cao.
Gần đây, người ta cũng đã chỉ ra rằng tình trạng xơ vữa động mạch có thể bắt đầu tiến triển từ giai đoạn của “nhóm tiền tiểu đường” trong đó chỉ số đường huyết không cao như bệnh tiểu đường.
“Xơ vữa động mạch tiến triển mà không có triệu chứng cơ năng”
Ngay cả khi tình trạng xơ vữa động mạch xảy ra, hầu như không có triệu chứng cơ năng cho đến khi 90% diện tích mặt cắt ngang mạch máu bị tắc nghẽn. Hơn nữa, khi các mảng bám hình thành trong mạch máu trở nên lớn đến một mức độ nhất định thì sau đó không trở nên lớn hơn nữa mà sẽ đột nhiên vỡ ra, các cục máu đông được hình thành ngay lập tức và đôi khi chặn bên trong mạch máu. Đây là lý do tại sao một người khỏe mạnh đột nhiên bị nhồi máu não, nhồi máu cơ tim mà không có bất kỳ triệu chứng cơ năng nào.
3. Triệu chứng, dấu hiệu khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
3.1 Triệu chứng khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
Các triệu chứng sau đây xuất hiện tại thời điểm khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim. Tại thời điểm này, điều quan trọng là nên gọi ngay xe cứu thương. Bởi vì khoảng thời gian từ khi phát bệnh đến khi bắt đầu điều trị ảnh hưởng rất lớn đến tính mạng bệnh nhân và mức độ di chứng.
Nhồi máu não
Có các triệu chứng như không có lực tác động lên tay chân trái hoặc phải, không thể cử động, lưỡi bị tê cứng, chóng mặt, rối loạn trí nhớ, rối loạn ý thức,…Các triệu chứng này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian bệnh tiến triển.
Nhồi máu cơ tim
Có các triệu chứng như đau ngực dữ dội, khó thở, mặt tái nhợt, toát mồ hôi lạnh, chân tay trở nên lạnh, nitroglycerin không hiệu quả. Nhồi máu cơ tim sẽ gây ra cơn đau mạnh hơn nhiều so với đau thắt ngực. Tuy nhiên, khi có rối loạn thần kinh là một trong những biến chứng của bệnh tiểu đường, bệnh nhân có thể không cảm thấy đau mạnh như vậy. Hãy cẩn thận chú ý để tránh nhận ra và điều trị quá muộn.
3.2 Dấu hiệu khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
Trước khi bị nhồi máu não hoặc nhồi máu cơ tim, các triệu chứng cho thấy lưu lượng máu trong não hoặc tim không tốt sẽ xuất hiện. Nếu có thể, hãy tiếp nhận kiểm tra chi tiết lưu lượng máu trong não, tim càng sớm càng tốt. Như đã nói ở phần trước đó, mảng bám đột ngột vỡ ra có thể gây ra nghẽn mạch, vì vậy cần đặc biệt chú ý về những dấu hiệu này.
Cơn thiếu máu não thoáng qua
Có các triệu chứng như hoạt động của não dừng lại trong giây lát, hoa mắt, chóng mặt, không nhìn rõ,…Đó là những triệu chứng xuất hiện do lưu lượng máu của não tạm thời giảm xuống (thiếu máu cục bộ). Những dấu hiệu như tê liệt lưỡi, muốn nói nhưng không thể nói, làm rơi đũa trong bữa ăn,…có thể là dấu hiệu của nhồi máu não.
Đau thắt ngực
Có các triệu chứng như đau ngực, cảm giác như tức ngực, đau dạ dày,…Bệnh thần kinh tiểu đường sẽ khiến bệnh nhân khó cảm nhận được những cơn đau một cách rõ rệt, do đó người bệnh có thể không nhận thấy tình trạng đau thắt ngực. Nên chú ý đến các triệu chứng thay đổi trong khi điều trị đau thắt ngực (ví dụ như số lần lên cơn đau tăng lên) và nên tiếp nhận khám, điều trị ngay.
3.3 Phòng ngừa nhồi máu não và nhồi máu cơ tim
Để tình trạng nhồi máu não và nhồi máu cơ tim không xảy ra, điều quan trọng là phải ngăn chặn sự tiến triển của xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch sẽ tiến triển khi độ tuổi càng tăng lên, tuy nhiên nếu biết các yếu tố thúc đẩy tiến triển của xơ vữa động mạch, hãy giải quyết một cách triệt để.
4. Điều trị các bệnh thúc đẩy xơ vữa động mạch tiến triển
4.1 Điều trị bệnh tiểu đường
Bệnh nhân tiểu đường cần duy trì kiểm soát đường huyết tốt. Trong những năm gần đây, người ta nói rằng chỉ số đường huyết sau bữa ăn có liên quan mạnh mẽ đến sự tiến triển của tình trạng xơ vữa động mạch hơn chỉ số đường huyết tại thời điểm đói (trước bữa ăn).
Để kiểm tra tình trạng tăng đường huyết sau bữa ăn, đôi khi bệnh nhân nên đến bệnh viện và làm xét nghiệm đường huyết sau khi ăn. Nếu bệnh nhân tự đo đường huyết, hãy đo chỉ số đường huyết không chỉ trước bữa ăn mà còn sau khi ăn từ 1~2 giờ.
4.2 Điều trị rối loạn lipid máu (tăng lipid máu)
Để ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch do cholesterol tích tụ trong các tế bào của thành mạch máu, mọi người nên kiểm soát lipid huyết tương (cholesterol và chất béo trung tính) ở mức càng thấp càng tốt. Nếu giảm lượng lipid huyết tương, các mảng bám được hình thành bên trong mạch máu khó bị vỡ, nghĩa là tình trạng nghẽn mạch do huyết khối không dễ dàng xảy ra.
4.3 Điều trị huyết áp cao
Khi bị huyết áp cao, các tế bào của thành mạch máu bị tổn thương và xơ vữa động mạch tiến triển. Vì vậy, mọi người nên kiểm soát huyết áp ở mức bình thường nhất có thể. Có một số loại thuốc hạ huyết áp không chỉ làm giảm huyết áp mà còn có tác dụng bảo vệ não và tim.
4.4 Điều trị hội chứng chuyển hóa
Hội chứng chuyển hóa là một nhóm bệnh trong đó ngoài tình trạng chỉ số đường huyết, huyết áp và nồng độ lipid huyết tương tăng cao còn tình trạng các chất thúc đẩy xơ vữa động mạch từ chất béo tích tụ quanh nội tạng được bài tiết ra. Bởi vì các bệnh khác nhau xảy ra đồng thời, hội chứng chuyển hóa có thể được coi như một bệnh lối sống phức tạp.
Đặc trưng của bệnh này là sẽ khiến tình trạng xơ vữa động mạch tiến triển nhanh chóng ngay cả khi giá trị kiểm tra như lượng đường trong máu không quá cao. Khi áp dụng với bệnh tiểu đường, điều này có nghĩa là tình trạng xơ vữa động mạch tiến triển từ giai đoạn “nhóm tiền tiểu đường” (cụ thể hơn là giai đoạn chỉ nhận thấy đường huyết tăng sau ăn) – nhóm có đường huyết không cao đến mức được chẩn đoán là bệnh tiểu đường. Loại bỏ béo phì và giảm mỡ nội tạng là phương pháp điều trị đầu tiên.
Mục tiêu điều trị để phòng ngừa nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
Bệnh tiểu đường | Chỉ số đường huyết khi đói | <130 mg/dL | |
Chỉ số đường huyết sau ăn 2 giờ | <180 mg/dL | ||
HbA1c | <7.0 % | ||
Rối loạn lipid máu (tăng lipid máu) | LDL-cholesterol | <120 mg/dL (*1) | |
Chất béo trung tính | <150 mg/dL | ||
HDL-cholesterol | ≥40 mg/dL | ||
Non HDL-cholesterol | <150 mg/dL (*1) | ||
Huyết áp cao | Huyết áp tâm thu | <130 mmHg | |
Huyết áp tâm trương | <80 mmHg | ||
Béo phì | Vòng bụng | Nam | <85 cm |
Nữ | <90 cm | ||
BMI
[cân nặng (kg) x chiều cao (m)2] |
<25 (*2) |
(*1) Đối với những người bị đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim, giá trị mục tiêu thấp hơn 20 mg/dL.
(*2) Cân nặng lý tưởng là làm cho BMI= 22.
5. Những phương pháp có thể thực hiện trong cuộc sống hàng ngày để phòng ngừa khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim
5.1 Bỏ thuốc lá
Hút thuốc sẽ thúc đẩy sự bài tiết hormone gọi là adrenaline do nicotine trong thuốc lá, làm tăng nhịp tim, gây co thắt động mạch, tăng huyết áp và khiến thành mạch máu bị tổn thương. Ngoài ra, carbon monoxide được tạo ra do hút thuốc có xu hướng dễ gắn với các tế bào hồng cầu, làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Trường hợp một người khỏe mạnh thì có thể tăng lưu lượng máu để cung cấp oxy cần thiết cho cơ thể, nhưng những người có động mạch hẹp do sự xơ vữa động mạch tiến triển không thể đáp ứng đầy đủ lượng oxy cần thiết.
Như vậy hút thuốc lá sẽ làm tăng huyết áp, thúc đẩy xơ cứng động mạch tiến triển và giảm khả năng vận chuyển oxy và tất cả những tình trạng này làm tăng tần suất khởi xảy ra nhồi máu não, nhồi máu cơ tim. Do đó nên bỏ thuốc lá ngay lập tức.
5.2 Không uống rượu hoặc chỉ uống với một lượng nhỏ
Có một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng cồn trong rượu có hiệu quả giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch nếu chỉ sử dụng với một lượng nhỏ. Tuy nhiên, lượng vừa phải có hiệu quả là khoảng 1 chai bia mỗi ngày, nếu uống hơn lượng này có thể mang lại nhiều nguy cơ không tốt đối với sức khỏe.
>>Xem thêm: Bệnh nhân tiểu đường và chú ý về việc uống rượu
5.3 Không để căng thẳng tích lũy
Stress và căng thẳng quá mức cũng có thể khiến huyết áp tăng cao, gây nhồi máu não và nhồi máu cơ tim. Hãy tự tìm hiểu các phương pháp hiệu quả để giải tỏa căng thẳng và tạo những khoảng thời gian thư giãn. Ngoài ra, người ta nói rằng những người có tinh thần cạnh tranh mạnh mẽ và luôn cố gắng tự mình hoàn thành bất cứ điều gì thường dễ bị nhồi máu cơ tim hơn. Thỉnh thoảng hãy tự nhìn nhận một cách khách quan về bản thân để có thẻ thư giãn đầu óc.
>>Xem thêm: Tiểu đường và stress
5.4 Cần duy trì khám bệnh định kỳ
Hiện nay có nhiều phương pháp kiểm tra tình trạng tiến triển của xơ vữa động mạch khác nhau như phương pháp đo bằng sóng siêu âm và MRI và CT có thể thấy mặt cắt ngang của não và tim, các kiểm tra này giúp mọi người có thể biết trước nguy cơ nhồi máu não và nhồi máu cơ tim. Ngay cả khi không có triệu chứng, mọi người hãy duy trì khám bệnh mỗi năm một lần từ giai đoạn sau 60 tuổi. Nhồi máu não và nhồi máu cơ tim là những bệnh có ảnh hưởng mang tính di truyền, vì vậy xin đừng quên đi khám bệnh nếu có người thân trong gia đình mắc các bệnh này.
5.5 Chú ý việc tắm và việc đi vệ sinh
Nếu nhiệt độ đột ngột thay đổi, dây thần kinh giao cảm trở nên nhạy cảm hơn, mạch máu bị co thắt và huyết áp tăng đột ngột, có thể gây ra nhồi máu não, nhồi máu cơ tim. Trước khi vào tắm, hãy giữ phòng tắm và chỗ thay đồ có cùng nhiệt độ với các phòng khác. Ngoài ra, hãy tắm bằng nước ấm, không nên tắm nước quá nóng. Vì việc cố quá sức khi đi vệ sinh là không tốt, những người có xu hướng bị táo bón nên tham khảo ý kiến bác sĩ và dùng thuốc như thuốc đường ruột.
6. Chế độ ăn uống, tập luyện và thuốc giúp máu tuần hoàn tốt hơn
6.1 Hạn chế lượng cholesterol và lượng muối hấp thụ
Hãy hạn chế sử dụng những thực phẩm giàu cholesterol trong bữa ăn. Giảm các món ăn từ thịt và tăng lượng rau, nấm, rong biển và cá mình xanh giàu chất xơ có tác dụng làm giảm cholesterol. Hãy sử dụng dầu thực vật (như dầu ô liu) khi chế biến món ăn. Ngoài ra, hãy giảm lượng muối hấp thụ để kiểm soát huyết áp.
Thực phẩm giàu cholesterol | ||
Tên thực phẩm | Lượng hấp thụ trong một lần (g) (tiêu chuẩn) | Lượng cholesterol (mg) |
Mực | 100 (⅓ con) | 300 |
Trứng gà | 50 (1 quả) | 235 |
Lòng đỏ trứng | 18 (1 phần) | 234 |
Khô mực | 20 | 196 |
Trứng chim cút | 50 | 185 |
Lươn | 80 (1 con) | 160 |
Cá trứng | 40 (2 con) | 135 |
Cá ốt me | 70 (3 con) | 133 |
Gan lợn | 50 | 125 |
Gan bò | 50 | 120 |
Tôm | 60 (2 con tôm chiên) | 114 |
6.2 Loại bỏ chất béo nội tạng, cải thiện lưu thông máu với chế độ tập luyện vừa phải
Tập luyện có hiệu quả đồng thời giảm cholesterol, huyết áp, lượng đường trong máu,…gây xơ vữa động mạch và cải thiện lưu thông máu, ngăn ngừa nhồi máu. Tập luyện là phương pháp hiệu quả nhất để loại bỏ chất béo nội tạng dư thừa tích lũy, nền tảng của hội chứng chuyển hóa.
Tuy nhiên, trường hợp một người trước đây không có thói quen tập luyện đột nhiên bắt đầu tập luyện với cường độ cao thì cũng có nguy cơ bị nhồi máu não và nhồi máu cơ tim, vì vậy hãy cẩn thận khi tập luyện. Tham khảo ý kiến bác sĩ và kiểm tra sức khỏe để có thể quyết định loại và số lượng bài tập, cường độ tập luyện phù hợp. Trong các loại hình tập luyện, các bài tập giúp vận động toàn bộ cơ thể như đi bộ nhanh hoặc chạy bộ là rất tốt.
6.3 Không tự ý ngừng dùng thuốc khi chưa được phép của bác sĩ
Khi khám bệnh và biết rằng tình trạng xơ vữa động mạch đang tiến triển, người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc để ngăn ngừa khởi phát bệnh nhồi máu não, nhồi máu cơ tim. Không giống như thuốc giúp giảm chỉ số đường huyết và huyết áp, loại thuốc này rất khó để xác nhận hiệu quả bằng giá trị số, vì vậy bệnh nhân không nên tự ý ngừng dùng thuốc khi chưa được sự cho phép của bác sĩ.
Bạn đang xem bài viết: Bệnh tiểu đường và nhồi máu não, nhồi máu cơ tim tại Chuyên mục Biến chứng
https://kienthuctieuduong.vn/
(Nguồn: Viện nghiên cứu thông tin y tế và sức khoẻ Nhật Bản)